Toksyczne relacje – jak je rozpoznać i zakończyć?

Czasami uświadomienie sobie, że tkwimy w toksycznej relacji wcale nie jest proste. Nie od razu widać w nich “czerwone flagi”, które mogą świadczyć o ich szkodliwości – wręcz przeciwnie, wiele z nich zaczyna się bardzo obiecująco, by dopiero z czasem przerodzić się w niezdrowy układ. Sprawdź, jak wycofać się ze znajomości, która Ci nie służy. 

Oznaki toksycznej relacji 

Choć sygnałów, że relacja jest toksyczna może być naprawdę wiele i nie wszystkie z nich są oczywiste, przy jej rozpoznawaniu warto jednak zwrócić uwagę na parę podstawowych kwestii: 

• Ciągłe konflikty – każda rozmowa kończy się kłótnią, a to, co trudne i niewygodne zostaje przemilczane lub całkowicie zanegowane. Druga strona zamiast współpracować, staje się wroga i z Tobą rywalizuje. 
• Izolowanie od innych bliskich osób – zniechęca Cię do kontaktów z bliskimi wprost lub pośrednio (np. poprzez ich ciągłą krytykę czy obrażanie). Kontroluje Twoje wyjścia i sprawia, że czujesz się od niej zależny oraz samotny. 
• Kontrola i manipulacja – czujesz, że wszystkie Twoje decyzje, kontakty i działania są kontrolowane przez drugą stronę, a Ty tracisz poczucie sprawczości. Często wzbudza u Ciebie poczucie winy, starając się od siebie uzależnić i sobie podporządkować. 
• Brak akceptacji i szacunku – jesteś wyśmiewany, poniżany, a Twoje granice są przekraczane. Czujesz się ciągle zagrożony przy tej osobie – nigdy nie wiesz, czego się po niej spodziewać i kiedy znów sprawi Ci przykrość. 
• Ignorowanie potrzeb – Twoje emocje i pragnienia się nie liczą. Druga strona nie okazuje Ci zainteresowania i nie wspiera w trudnych chwilach. 

Skutki toksycznej relacji 

Pozostawanie w toksycznej relacji może wywołać szereg negatywnych konsekwencji, nie tylko w sferze zdrowia psychicznego (m.in. może doprowadzić do zaburzeń nastroju i depresji), a nawet fizycznego (długotrwały stres spowodowany toksyczną znajomością osłabia odporność, pogarsza jakość snu, wywołuje  nerwobóle i inne problemy zdrowotne). 

Toksyczne relacje mają jednak przede wszystkim wpływ na: 

• Samoocenę i decyzyjność – ciągła krytyka i podważanie mogą sprawić, że Twoja pewność siebie znacząco spadnie. Możesz zacząć wątpić w swoje decyzje i czuć, że nie masz kontroli nad własnym życiem.
• Rozwój osobisty – toksyczne relacje często podcinają skrzydła, powodując brak motywacji do nauki, rozwijania pasji, podejmowania nowych wyzwań czy nawet pracy nad samym sobą. 
• Postrzeganie relacji międzyludzkich – doświadczenie toksycznej przyjaźni czy związku może prowadzić do przekonania, że relacje z innymi są źródłem cierpienia, a to z kolei sprawić, że zaczniesz unikać głębszych znajomości lub mieć trudność z zaufaniem i z budowaniem zdrowych więzi.

Jak zakończyć toksyczną znajomość? 

Jak zaznaczają specjaliści Pleso.me, wychodzenie z toksycznej relacji jest złożonym procesem, który powinien odbywać się przy odpowiednim wsparciu – najbliższych czy też psychologa lub psychiatry. Specjaliści od zdrowia psychicznego pomogą Ci przejść przez wszystkie niezdrowe aspekty relacji, podjąć decyzję o rozstaniu, a także rozpoznać schematy działania, które mogą powodować, że wchodzisz w niezdrowe relacje. 

Jeśli nie masz jednak takiej możliwości, postaraj się najpierw zidentyfikować, co było dla Ciebie w tej relacji niedopuszczalne. Możesz to zapisać w formie listy – dzięki temu łatwiej Ci będzie zrozumieć, czemu ta relacja Ci nie służyła i jakie granice chcesz stawiać w przyszłości. Dodatkowo w chwilach zwątpienia, zawsze będziesz mógł na nią zerknąć – będzie Ci przypominać o tym, że Twoja decyzja o zakończeniu tej znajomości jest słuszna. 

Kolejnym krokiem jest konfrontacja z drugą osobą. Przedstaw jej wszystko, co zapisałeś wcześniej na temat Waszej relacji. Staraj się spokojnie i bez oskarżania powiedzieć (stosując komunikaty skupiające się na Twoich emocjach), czemu jej zachowania są dla Ciebie nie w porządku. Podaj konkretne sytuacje i przykłady, by było jasne, co masz na myśli. W trakcie rozmowy Twój partner/przyjaciel może próbować zatrzymać przy sobie, obiecując poprawę. Przygotuj się wcześniej na taką ewentualność i pomyśl, co by musiało się zmienić, byś chciał kontynuować tę relację – zapytaj też o to drugą stronę. 

Czasem może się zdarzyć, że w trakcie konfrontacji, osoba, z którą chcesz zerwać znajomość zacznie przerzucać winę na Ciebie czy Cię zastraszać. Pamiętaj, że masz prawo odejść, a Twoje uczucia są ważne i nie są powodem do wyrzutów sumienia. Zakomunikuj zwięźle, że nie chcesz kontynuować tej relacji, a jeśli sytuacja z drugiej strony będzie eskalowała, zakończ spotkanie lub udaj się do innego pomieszczenia. 

Po rozstaniu spróbuj po prostu skupić się na sobie i dać sobie przeżyć wszystkie trudne emocje. Dbaj o odpowiednią ilość snu, zdrowe posiłki, sport – to pozwoli Ci się zregenerować i wyciszyć układ nerwowy. Nie komunikuj się też z byłym partnerem/przyjacielem i nie sprawdzaj jego mediów społecznościowych. Brak kontaktu pomoże Ci szybciej się uzdrowić i nie rozpamiętywać tego, co było.